Interview NRC - Kuipvrees
Er zijn voetballers die er met trillende benen naar afreizen. Of die geen bal meer aanraken als er een striemend fluitconcert is ingezet. Geen voetbalstadion in Nederland dat zo imponeert als De Kuip.
Morgen betreedt aartsrivaal Ajax het hol van de leeuw. De Kuip is zeker voor de Amsterdammers een geduchte tegenstander, zeggen althans de statistieken van alle gespeelde Klassiekers. Op eigen bodem won Ajax twee keer zo vaak een duel tegen Feyenoord, in Rotterdam won juist Feyenoord de meeste Klassiekers. Dat opmerkelijke verschil is maar op één manier te verklaren, weten ze in Rotterdam: in de stalen kolos aan de Maas rolt de bal net iets soepeler.
Maar als het aan de directie van Feyenoord ligt, bestaat de Kuip niet lang meer. Het vijfenzeventig jaar oude stadion zou versleten zijn. Feyenoord heeft plannen voor een nieuw multifunctioneel stadion, vlak naast het huidige onderkomen, waar 63.000 mensen in kunnen. Over zes jaar moet het nieuwe stadion klaar zijn.
Bij zijn bouw, in 1935, gold De Kuip nog als hypermodern. Het zou in één klap twee keer zo groot worden als het Amsterdamse Olympisch Stadion, tot dan toe het grootste stadion van Nederland. In Amsterdam werd de verrijzenis van de Kuip dan ook met argusogen bekeken. Als grootste stadion zou de Kuip ook alle belangrijke wedstrijden opeisen. Rotterdam, voetbalhoofdstad van Nederland - dat wilde Amsterdam niet laten gebeuren. "Ze zijn als gekken gaan bouwen om het Olympisch Stadion uit te breiden, om Rotterdam te evenaren", vertelt publicist en historicus Harry van Wijnen, die een boek schreef over De Kuip. Hoewel het Olympisch Stadion nooit een comfortabel stadion werd, zorgde de bouwspurt er wel voor dat Amsterdam zijn interlandduels behield.
Nu, vijfenzeventig jaar later, heeft Rotterdam zich voor de tweede keer laten aftroeven door Amsterdam, zegt Van Wijnen. De KNVB wil voorlopig geen nieuwe interlandwedstrijden meer in de Kuip spelen, zei directeur Bert van Oostveen onlangs, omdat Oranje-supporters gewend zouden zijn aan het comfort van de Amsterdam ArenA. Volgens de directeur betaald voetbal is de Kuip „niet meer van deze tijd”. Het stadion kampt met veel achterstallig onderhoud. Er zitten tegels los. Er zijn te weinig zitplaatsen om sponsoren te huisvesten. En de omstandigheden zijn er "primitief", zei Van Oostveen. "Ik word er niet vrolijk van als ik mensen een uur in de rij zie staan voor een kroket of een heel groot deel van de fans met regenkapjes op zie zitten".
Een nieuw stadion, met uitschuifbaar dak, zou volgens de Feyenoordfamilie nodig zijn om belangrijke evenementen terug naar Rotterdam te halen. Het nieuwbouwplan van bouwbedrijf VolkerWessels kost 300 miljoen euro. Dat bedrag kan de club met behulp van investeerders en donateurs zelf bij elkaar brengen. Wel moet de gemeente Rotterdam voor een deel van de investering garant staan: mocht het project een financiële mislukking worden, draait de gemeente ervoor op. Dit bedrag zou mogelijk kunnen oplopen tot 100 miljoen euro.
De gemeenteraad lijkt echter niet van plan zo’n garantstelling te verlenen. "Rotterdam heeft weinig geld, we hebben de afgelopen jaren 570 miljoen euro moeten bezuinigen", zegt PvdA-fractievoorzitter Richard Moti. "En als we het geld al hadden, dan zou ik het liever ergens anders in steken dan in een nieuw stadion." Ook Leefbaar Rotterdam is kritisch. Fractievoorzitter Ronald Schneider wil geen besluit nemen zolang er geen alternatief plan ligt voor de nieuwbouw. "Ik heb geen gevoel bij een groot, hypermodern stadion", zegt hij. De twee partijen hebben samen een meerderheid in de gemeenteraad.
Een alternatief zou het plan Reddekuip.nl kunnen zijn. De initiatiefnemers vormen een groep Rotterdamse architecten en ondernemers die de huidige Kuip willen behouden. Want het stadion is volgens hen niet ‘op’. „De club schetst problemen die er helemaal niet zijn”, aldus Robin van Holst, een van de initiatiefnemers. „Het argument voor nieuwbouw is dat de Kuip over slechte catering en vieze toiletten beschikt. Maar dat is gewoon achterstallig onderhoud. Ze hebben de boel een beetje laten versloffen omdat de directie al jaren naar een nieuw onderkomen toewerkt.” Met een grondige vernieuwing en een derde ring op het stadion zou de Kuip volgens Van Holst nog jaren meekunnen. De initiatiefnemers hebben al 15.000 handtekeningen voor hun plan opgehaald.
„Maar wat zij willen, kan helemaal niet”, heeft stadiondirecteur Jan van Merwijk al laten weten. Volgens Van Merwijk zijn de mogelijkheden voor een renovatie al genoeg bestudeerd. Conclusie: een derde ring op de huidige Kuip is onmogelijk, omdat toeschouwers vanuit die derde ring slecht zicht hebben op het veld. Dat heeft Van Merwijk de initiatiefnemers vanReddekuip.nl „al drie keer” uitgelegd, waarvan één keer „door de architect die in 1994 de renovatie van De Kuip heeft gedaan”.
Maar de architect waar het om gaat, Rein Jansma, vertelt een ander verhaal. Ja, zegt hij, de eerste plannen van Reddekuip.nl waren onuitvoerbaar, omdat de derde ring recht boven de tweede ring stond. Dat was te stijl. „Maar dat wil niet zeggen dat er geen andere mogelijkheid zou bestaan voor een derde ring”, aldus Jansma. „Het hangt maar af van hoe je het aanpakt.” Als de derde ring een stukje buiten de Kuip wordt getild, ziet de architect wel mogelijkheden.
Ook Errol Ooft, directeur van ingenieursbureau IOB, kent de Kuip goed. Zijn bedrijf maakte meerdere onderhoudsplannen voor het stadion en deed de aanbouw van de hospitalityruimte. „Die derde ring is geen punt”, weet Ooft. „Als hij iets naar buiten mag uitsteken en je het bestaande dak oplift, kun je het er zo bovenop zetten. Met het zicht is niets mis.” Zijn bureau heeft zich aangesloten bij Reddekuip.nl en komt over twee maanden met een definitief renovatieplan dat ruim 100 miljoen euro kost – een derde van de kosten van de nieuwbouw.
Toch lijkt het onwaarschijnlijk dat de clubdirectie zich achter het renovatieplan schaart. De kwestie is „ingewikkelder dan wel of niet een ringetje erbij”, weet architect Jansma. „Een stadion is veel meer dan een tribune. Ook met een derde ring is het handhaven van de Kuip niet gegarandeerd: je kunt mensen niet nog verder een trap laten oplopen. Dan moeten er liften en roltrappen komen. En dan moet er nog veel meer veranderen.” Het comfortniveau zal hoe dan ook ondermaats blijven, denkt Jansma. „En dan blijf je dus zitten met een stadion waar eens in de veertien dagen een wedstrijd wordt gespeeld en de rest van de tijd leeg staat.”
Robin van Holst van Reddekuip kent de argumenten van de club: het stadion moet multifunctioneel worden. De club wil popconcerten terug halen naar Rotterdam. Het laatste concert in de Kuip was een gezamenlijk optreden van Kane en Doe Maar in 2008. Maar ook met een nieuw stadion verandert dat niet, zegt Van Holst. Concertorganisator Mojo heeft haar kantoor pal naast de Amsterdam ArenA en bezit een meerderheid van de aandelen van het stadion Gelredome in Arnhem. "Ze zouden wel gek zijn om hier concerten te houden."
Ook de gemeenteraad, die over twee maanden haar voorkeur uitspreekt, twijfelt over de haalbaarheid van een nieuwe Kuip. PvdA’er Moti: „Je voelt wel aan dat dit een risicovol plan is. Anders had de bank geen garantiestelling geëist.” Leefbaar-voorman Schneider: „Feyenoord koestert de ambitie van een nieuw, groot, machtig stadion. Maar de financiële consequenties van het plan zijn voor de gemeente wel heel groot.”
Voor Robin van Holst speelt vooral een ander argument mee. „Sommige supporters komen al dertig jaar in de Kuip. En opeens wordt er gezegd: de Kuip is op, toedeledoki. Zonder goede argumenten.” Zo ga je niet om met de Kuip, vindt Van Holst. „De Kuip is een monument. Het enige stukje historie dat we nog hebben in Rotterdam. Daar moet je voorzichtig mee zijn.”